De haken en ogen van het werkend roetfilter als apk-eis

Dit jaar wordt de aanwezigheid van een werkend roetfilter een apk-eis. De controle is optisch. Dat klinkt eenvoudig, maar de regeling heeft wat haken en ogen.

Apk-keurmeesters moeten vanaf 20 mei 2018 dieselauto’s controleren op de aanwezigheid van een werkend roetfilter. Die dag is door de EU vastgelegd als uiterste datum waarop alle Europese landen hun dieselauto’s moeten controleren op roetfilters. Het ministerie beschouwt de periode tot aan dat moment als een overgangsperiode waarin eigenaren van diesels ervoor kunnen zorgen dat een verwijderd roetfilter weer wordt aangebracht.

Intussen zijn er al heel wat roetfilters verwijderd, omdat ze aan vervanging toe waren of gewoon omdat de auto zonder filter meer vermogen heeft. Dit kon omdat er door een fout drie jaar lang geen verbod was op het verwijdere van een filter (dat verbod is op 1 oktober dit jaar heringevoerd). Er ontstonden diverse bedrijven die roetfilters verwijderden en daarbij de foutcode keurig weg programmeerden. Maar niemand heeft een idee om hoeveel auto’s het eigenlijk gaat. Er circuleren cijfers van vier- tot honderdduizend.

“De deeltjesteller gaat er komen, maar niet voor 2020.”

Niet alle auto’s met dieselmotor hoeven bij de apk een roetfilter te hebben: alleen voertuigen die er af-fabriek van zijn voorzien. In het register van de RDW komt een extra aandachtspunt, waarbij een vinkje aangeeft of er een roetfilter aanwezig moet zijn. Als daar een vinkje staat, vormt de afwezigheid van het roetfilter reden tot apk-afkeur. In dat geval speelt de datum van eerste registratie een belangrijke rol.

Bij oudere diesels is het toegestaan om het vinkje te laten verwijderen. Daarmee vervalt bij de apk de controle op het roetfilter. Het gaat dan om personenauto’s met een registratie vóór 1 januari 2011 (voor bestelauto’s geldt 1 januari 2012). Als ze geen roetfilter hebben, terwijl ze dat volgens het register wel moeten hebben, worden deze auto’s in eerste instantie afgekeurd. De eigenaar krijgt de keuze: breng een roetfilter aan, of vraag de RDW om het vinkje in het register te verwijderen. De keuze lijkt vrij eenvoudig, ware het niet dat diesels zonder roetfilter waarschijnlijk een toeslag krijgen op de motorrijtuigenbelasting.

Boudewijn Hamel, voorzitter van de Stichting Overlegorgaan apk, zou het logischer vinden als garagebedrijven dat vinkje mochten verwijderen, of in elk geval het verzoek bij de RDW indienen. “Dan zou de keuring sneller kunnen worden afgerond, zonder bureaucratische vertraging. Als particulieren dat moeten regelen kun je wachten op problemen. Want niet iedereen heeft DigID. Moet het dan per post? In feite zou het veel handiger en sneller zijn als de apk-keurmeester aan de RDW kon vragen om het vinkje te verwijderen.”

Henk Bussink, manager apk-procesondersteuning bij de RDW, legt uit waarom dat niet kan. “Het gaat om een beslissing met financiële gevolgen voor de voertuigeigenaar. Die kan hij alleen zelf nemen. Als het vinkje wordt verwijderd volgt er een toeslag op de motorrijtuigenbelasting. We weten helaas nog niet hoe hoog die is, daarover wordt door het ministerie van Infrastructuur en Milieu overlegd met de Belastingdienst.”

Optische controle

Nu is de vraag: hoe moeten keurmeesters controleren of de auto voorzien is van een roetfilter? Bussink wil de controle voor keurmeesters zo eenvoudig mogelijk houden. “De wet zegt: het filter moet aanwezig zijn en mag niet ernstig beschadigd zijn. Er komt dus een eenvoudige optische controle. Deze komt naast de al bestaande roetmeting en het uitlezen van de EOBD. Mocht het filter niet goed werken, dan zal dat uit de EOBD naar voren komen. En ook dan is het afkeur.”

Hamel wijst er op dat de tuningbedrijven die de afgelopen jaren roetfilters hebben verwijderd, meestal ook de foutmelding in de EOBD hebben weggeprogrammeerd. Het is dus maar de vraag of daar een afkeur uit voortkomt.

Een punt van discussie kan nog worden dat het filter niet ernstig beschadigd mag zijn. Dat geeft ruimte voor interpretatie. Bussink stelt dat een paar krassen geen probleem vormen, maar dat grote uitwendige beschadigingen tot afkeur leiden.

Spiegeltje

Mark van Abeelen, eigenaar van vier apk-stations en drie mobiele keurstations in Brabant, denkt dat het bij sommige auto’s nog lastig kan worden om te zien of er een roetfilter onder zit. “Luxe modellen als de Audi A6 en bepaalde SUV’s hebben het uitlaatsysteem goed weggewerkt achter afdekschermen. Die zijn niet zomaar even weg te halen.”

Bussink voorziet daar geen problemen. “Verreweg de meeste auto’s hebben het roetfilter gewoon in het zicht. En als er afdekplaten zitten, kun je daar met een spiegeltje meestal wel achter kijken.”

Een andere kanttekening die Van Abeelen heeft, is het feit dat de werking van het filter niet kan worden gecontroleerd. “Daarmee stelt die hele controle natuurlijk niet zo heel veel voor. Want bij het verwijderen van een roetfilter wordt in de meeste gevallen het filter alleen van binnen leeggehaald. Het roetfilterhuis wordt teruggeplaatst. Als wij optisch controleren, kijken we enkel of er iets zit dat op een roetfilterhuis lijkt. Alleen als dat er niet is en het register zegt dat er wél een roetfilter vereist is, moeten we afkeuren.”

Ook Bussink en Hamel geven toe dat de optische controle geen garantie geeft over de werking. “Om echt effectief te meten zou er een deeltjesteller gebruikt moeten worden. Er is nog steeds sprake van dat die deeltjesteller er gaat komen, maar niet voor 2020”, legt Hamel uit. “De bestaande apparaten zijn niet geschikt voor toepassing bij autobedrijven en ze zijn ook nog veel te duur”, oordeelt hij. “Eerst moeten geschikte apparaten ontwikkeld worden, die altijd een nauwkeurige meting verrichten. Pas als die op Europese schaal verkocht en geproduceerd worden, door meerdere concurrenten, zal de prijs dalen. Ik hoop dat die in de richting van een opaciteitsmeter uitkomt. Dat gaat echt nog wel een paar jaar duren. Tot dan moeten we het doen met de optische controle. Dit is geen fraaie regeling, maar beter dan niets.”

Forse kostenpost

Als een auto wordt afgekeurd vanwege een ontbrekend filter, zit de eigenaar met een flinke kostenpost. Van Abeelen verwacht bij de apk zelf geen problemen. “Wij volgen gewoon de regels en onze klanten snappen ook wel dat we die niet kunnen veranderen. Maar ik denk dat er straks wel veel particulieren gedupeerd zijn. Stel: je koopt te goeder trouw een mooie auto met apk en dan blijkt komend jaar bij de keuring het roetfilter weg te zijn? Dat kost je gauw een paar duizend euro. Ik kan me voorstellen dat iemand dan verhaal gaat halen bij het autobedrijf waar hij die occasion heeft gekocht. Dat gaat beslist nog problemen opleveren.”

Vette uitlaat

Veel keurmeesters kijken bij het beoordelen van een auto ook even in de uitlaatpijp. Dat zegt de ervaren monteur veel over de staat van het roetfilter en de werking van de EGR. Hamel: “Bij moderne diesels waarbij alles goed functioneert, is die uitlaat mooi droog. Dan weet je eigenlijk al dat dat roetfilter functioneert. Als die uitlaat smerig en vet is, kun je ervan uitgaan dat er wat mis is. Maar ook in die gevallen geldt: als de EOBD geen storing aangeeft, de roetmeting goed is en er een roetfilterhuis aanwezig is, hoef je niet af te keuren.”

Bron: Automotive Werplaats